فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

ادبيات و تصويرگري كتاب كودك

ما مردم جهان مصمم به حفظ نسل هاي آينده از بلاي جنگ هستيم . و ايمان خود را مجدداً مورد تأكيد قرار مي دهيم … و براي نيل به اين اهداف دگرپذيري و زيستن صلح آميز ديگران را مد نظر داريم . در شرايط كنوني جهان و بنا به تجربة مردم جهان براي دفع جنگ و خشونت ، به عنوان يك امر حياتي ، امكان شناخت معناي دگرپذيري و مدارا  او يا چگونگي رفتارهاي تند و خشونت دار فراهم آمده است هيچ يك از اين مفاهيم قابل شناخت نيست . مگر آنكه به معناي متضاد خود قياس شود به عبارتي درك معناي اين مفاهيم به  درك سرگذشت تاريخي ملت ها بستگي دارد . تاريخ پرماجرا و سراسر تشنج اجتماعي سياسي ايران ، به تهاجم بيگانگان و درگيري و جنگ هاي خونين اعتراض و مرگبار مستبدان خودكامه آغشته بوده است . خاطرة‌ اعمال زور و خشونت در حافظة جمعي مردم ما از زمان هجوم اقوام ترك    و سلجوقي ، حملة عرب ها و هجوم اقوام ترك  و سلجوقي ، حملة‌ خانمانسوز – مغول ها و ويرانگري تيمور ، گسترده اسكندر مقدوني ، و ديگر مصيبت ها ، نقش بسته است . حاصل اين تهاجم و خشونت ها چون يك ارثية شوم براي مردم ايران باقي مانده و اين كه مردم ايران چگونه در تنهايي و غربت به اين همه فجايع را از سر گذارنده و موجوديت خود را حفظ كرده اند . بحثي قابل تأ مل است ، اما بحث هاي ما روي بازتاب ابعاد آن پريشاني ها و خوف ها و خشونت ها در بخش ادبيات كهن فارسي ، در بخش كودك و نوجوان نيز مربوط مي شود . متمركز است . كوشيده ايم مفاهيم خاص را با توجه به اصول دگر پذيري كميسيون ملي يونسكو و اصول پذيرفته شده حقوق اساسي بشر و كنوانسيون حقوق كودك ، در روايات و حكايات ادبيات كهن فارسي نشا دهيم .

ناگفته نماند كه در حيات فرهنگي مردم ايران ، عامل بسيار مهم و مؤثر در مقابل تهاجمات و فرهنگ خشونت قرار گرفته كه در تعديل آن پريشاني هاي بسيار مؤثر واقع شده آن عامل ، مفهوم نيرومند ‹‹ عشق ›› بود كه بخش بزرگي از ادبيات كهن فارسي ( شفاهي و رسمي ) به شرح و توضيح آن اختصاص يافته است . آدمي زادة طرفه معجوني است كز فرشتهسر شانه و ز شيطان گررود سوي اين شود كم از اين ورود سوي آن شود به از آن .

در نتيجه ، ضرورت دارد براي مهار ديو درون او نيرويي به ميان آيد تا روح و جسم او را از پليدي ها بر حذر دارد ، بنا براين بر مبناي جملة احوال عالم بر محبت ›› و عشق نهاده اند و اولين قدم براي رسيدن به عشق را بردباري و مدارا دانستند .

     فرد بردباري بود چو تندري كن تن به خواري  . فردوسي

تقديم به كودكان يتيم ومادران آبرومند .

و گر بي پدر كودكانند نيز                      از آن كس كه دارد نخواهند چيز           

نگاهي به نقاشيهاي ‹‹ علي اكبر صادقي ››

مصور كردن آثار كودكان در ايران ، عمري كوتاه دارد . با پيشرفت صنعت چاپ رنگي ، در ابتدا تصاويري كه در اين حوزه ارائه شده بود ، رنگ و بوي تقليد داشت و اكثراً كليشة كامل تصاوير آثار ترجمه شده بود ، و شايد اين خود دليل كشش مصوران آثار كودكان به سوي تصاويري از آنگونه شد . اگر نگاهي گذرا به مجموعة انتشارات كتابهاي طلايي و يا نقاشيهايي كه اوايل در كيهان بچه ها چاپ شده بيندازيم ، دور بودن مصوران و دست اندر كاران آفرينش كتابهاي تصويري را از انديشه ها و طرحهاي مستقل در مي يابيم . مي توان ادعا كرد كه با تأسيس كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و برداشتن گامهاي اساسي در جهت توليد ( تأليف ، ترجمه ، چاپ و نشر ) آثاري در حوزة ادبيات و خوانديهاي كودكان و نوجوانان اين سرزمين ، نقاشان و تذهيبگران نيز در كنار نويسندگان ، شاعران ، مترجمان و علاقه مندان اين حوزه حضور يافتند و در مواردي نه چندان كم كارهايي كارستان انجام دادند .

نو بودن پديدة آفرينش آثاري براي كودكان و نوجوانان ايراني ميدان را براي تجربه باز كرد و در نتيجه شماري از مصوران و نقاشان با استفاده از امكانات كانون و بعضي ناشران ديگر ، دست به تجربياتي در اين زمينه زدند كه توفيقاتي را نيز در برداشت ؛ هر چند بايد گفت كه كانون و مصورانش كرده بودند . برخي از مصوران و نقاشان با همكاري فيلمسازان ، از امكانات ‹‹ انيميشن ›› را نيز در دستور كار فرد قرار دادند و در اين حيطه نيز درخشيدند در اين ميان بعضي از نقاشان و تصوير گران به شيوه هاي خاصي پرداختند و آنچه همان سبك و سياق خاص ارائه كردند ، حتي درانيميشنها ، با تحول همراه بود .

علي اكبر صادق ، نقاش و تذهيبگر ايراني كه بررسي آثار نقاشي و تذهيبهاي وي براي كتابهاي كودكان و نوجوانان موضوع اين نوشته است از جملة هنرمندان فوق الذكر است . با مروري در آثار در مي يابيم كه او شيوة خاصي در نقاشي براي كودكان و نوجوانان پرداخته است . سبك صادقي نمادي و مينياتور است و به گفتة خودش تركيبي از مينياتور سنگي و نقاشي قهوه خانه اي است . دلايل انتصاب و تأكيد بر اين سبك در گفتگويي كه در خاتمه آمده است ، بيان شده . در اينجا لازم مي دانم به ناتواني خود در نقد نقاشي و تصوير گري اشاره كنم . نگارنده در جنبه هاي هنري آثار ، صاحب سبك نيست بلكه تلاشي دار براي راهيابي در اين مسير !

آنچه در اين برسي مد نظر قرار خواهد گرفت بيشتر بيان نقاط قوت و يا ضعف سبك نقاشي علي اكبر صادقي در كتابهاي كودكان و نوجوانان ، و اشاره به پذيرش اين آثار از سوي مخاطبان اصلي و ميزان نزديكي وي به هدفش در اين زمينه است .نظريه هايي چند پيرامون تصاوير كتابهاي كودكان و نوجوانان :  

براي ورود به بحث ، نخست بايد مطالبي را بيان كرد تا در قبل تكليف نهايي تا حدودي روشن باشد . در ابتدا به ذكر يك سئوال مي پردازيم چه ضرورتي دارد كه به چنين نقد و بررسيهايي دست زده شود ؟

يكي از بهترين راهها براي نگهبانب از ادبيات كودكان ، اين است كه به نقد آن بپردازيم ، آن را توسعه دهيم و در اين راه ، هر چه بيشتر صاحب نظران را تشويق كنيم . لذا اطمينان به اهميت ادبيات بايد در بالاترين جاي ذهنمان قرار گيرد . اين نه فقط به خاطر بهره بري كودكان است كه اين آثار را مي خوانند بلكه دقيقاً به خاطر بقاي فرهنگي است كه در آن زندگي مي كنيم . اضافه مي كنم اين فرهنگ فقط در ادبيات خلاصه نمي شود ، بلكه مي تواند در مورد كل اجزايي كه در كنار ادبيات كودك حركت مي كنند ، تعميم داده شود . با اين حساب ديگر نگراني نداريم . مي دانيم كه غرض از نقد ، چوب تر با تأكيد زدن بر كسي نيست . بلكه هدف بالاتر از اينهاست . سئوال ديگر اين است : چرا علي اكبر صادقي ؟ آيا انتخاب اين نقاش از بين نقاشان اتفاقي است