فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از مقاله  :

چکیده:

آنچه در ادامه خواهد آمد، بررسی تصور کودکان کارِ خیابان از فضاهای شهری خواهد بود؛ در این تحقیق مسئله تصور ذهنی کودکان کار از خلال دو مجموعه و نظریه مورد بررسی قرار گرفته است. در این گفتار مسئله کودکان کار امری گریز ناپذیر و غیر قابل انکار زندگی شهری در نظر گرفته شده است و با پذیرفته شدن این اصل به مسئله رویکرد آنها به شهر توجه شده است؛ رویکرد مسلط در تحقیق تاثیر مسلط فضا بر اقشار حاشیه‏ای است که اقشار حاشیه‏ای را به واکنش‏هایی هرچند ضعیف وادار می‏نماید. در ادامه برای نیل به این مقصد با دو سری نظریه مواجه خواهید شد، نظریه‏های نخست درباره وضعیت ذهنی و اجتماعی کودکان کار است و در نظریات دوم به مسئله فضاهای شهری و ارتباط آن با اجتماع مورد توجه قرار گرفته است.بعد از نظریه روش کار بصورت مصاحبه  است که گزیده آن در این مقاله آمده است و سپس در بخش نتیجه گیری با نظریه‏های طرح شده در تحقیق مقایسه شده است.

واژگان کلیدی:کودکان کار؛ کودک کار 

طرح مسئله:

در اساس، پیدایش مفهوم کودکان خیابانی و ادبیات مربوط به آن، نتیجه مجموعه تحولاتی بود که به ویژه در کشورهای در حال توسعه، در دهه 1970 به بعد رخ داد و زمینه توجه و تامُّل بیشترِ سازمان‏‏های ملی و بین‏المللی را نسبت به مسائل و مشکلات، حقوق و منافع کودکان فراهم آورد.بنا بر آمارهای رسمی نزدیک به 700 هزار کودک کار و خیابان در ایران، و بیش از 220 میلیون کودک کار در سراسر دنیا وجود دارد. فعالان حقوق کودک وجود 2 میلیون کودک کار را در ایران تخمین زده‏اند؛ این تنها آمارهای رسمی است؛ در همین جا لازم است که مسئله تاکید بر استفاده از آمارهای رسمی همواره حکایت از کدر بودن این آمارها دارد و عمده پژوهش‏ها تخیمن خود را بیشتر از آنچه که آمارهای رسمی اعلام می‏کنند، می‏دانند.

در حالیکه حضور عینی این افراد (کودکان کارِ خیابان) در خیابان‏ها و مراکز خرید و .... روز به روز بیشتر می‏شود؛ به همین اندازه ضرورت مطالعه این گروه‏ها برای علاقمندان حوزه‏های اجتماعی نیز هر روز بیشتر می‏شود؛ اهمّیت چنین موضوعی زمانی که درک می‏شود که بدانیم و متوجه شویم که در بسیاری از محیط‏های بسته و دور از دسترس و دور افتاده، کودکانی مشغول به کار هستند که محیط کارشان از حداقل امنیت و سلامت و استانداردها برخوردار هست و این بخش از کودکان کار در خیابان‏ها و معرض دید نیستند. کودکان کار عمدتاً در شرایط بسیار بدی از نظر بهداشت بدنی و روانی، و در معرض همه گونه آسیب‏های شدید فیزیکی از جمله تجاوز، قتل و نقص عضو و... هستند. عمدتاً توجه به حوزه کودکان و کار برای پژوهشگران علوم اجتماعی دارای ریشه‏های اخلاقی و انسانی است؛ زیرا در یک نگاه کلّی این‏ها، کودکانی هستند که برخلاف اختیار خود به کار گماشته می‏شوند و ساعات عمده کودکی خود را در محیط‏های فاقد استانداردهای لازم و حداقل‏های انسانی می‏گذرانند. از طرف دیگر به دلیل آنکه دامنه سنّی کودکان کار، سنین اجتماعی شدن و آموزش پذیری آنها را پوشش می‏دهد، حضور آنها در فضاهای شغلی باعث دور شدنشان از این امر مهم می‏شود که در آینده برایشان مشکلات عدیده‏ای به وجود خواهد آورد و سیستم اجتماعی و انضباطی نیز با آنها تنش خواهد داشت. این بدین معنی است که کودکانی که منطقاً بایستی در مدرسه حاضر باشند و نهاد رسمی متولی آموزش آنها را تحت آموزش قرار دهد از این فرصت محروم می‏شوند یا در دوره‏ای که باید شرایط خانه‏شان بگونه‏ای باشد که نقش تربیتی نهاد خانواده بخوبی ایفا شود، از این مزایا نیز محروم هستند. کودکان کارِ خیابان که متولّد شهری شدن جوامع هستد از سیستمی که نظام شهری برای آموزش پذیر شدن تعریف کرده است، محروم می‏شوند، و از روی ناچاری بایستی به تامین معاش خود بپردازند.مسئله این کودکان برای جامعه علمی ایران نباید به مثابه مد در نظر گرفته شود زیرا این رشد این اقشار پیش‏بین می‏شود؛‏‏  اهمیّت این مسئله با توجه به رشد آهنگ شهری شدن در ایران، مهاجرت از روستا به شهرها و رشد حاشیه نشینی در کلان شهرها دوچندان خواهد شد. بنابراین نباید از نظر پنهان داشت که مسئله کودکان کار برای ایران مسئله‏ای خواهد بود که تا سالیان طولانی کشور را درگیر خود خواهد کرد. در اینجا علاوه بر اینکه باید یادآور شد که هریک از مسائلی همچون مهاجر بودن، و حاشیه بودن این قشر حائز اهمیت دو چندان است. که هریک بحث‏ها و نتایج مفصل خود را خواهد داشت.

 باید توجه داشت که دو مفهوم «کودکانِ کار» و «کودکانِ خیابان» به یک معنی پنداشته نشود. این خظایی است که باعث انحراف در تحلیل و نتیجه‏گیری ها خواهد شد. مسئله‏ای که در اینجا با تمرکز بیشتری بدان پرداخته خواهد شد، کودکانی است که عمده وقت خود را در خیابان‏ها با هدف تامین پول، به معنای مستقیم آن، می‏گذرانند. این دسته از کودکان عمده زمان خود را در فضاهای عمومی و پرتراکم شهری می‏گذرانند تا در قبال کاری که انجام می‏دهند پول کسب کنند؛ لذا زمان خود را با فضاها و زمان‏های شهری می‏گذرانند. آنچه در این گفتار مورد توجه قرار خواهد گرفت، درک خودِ افراد ( کنشگران، کودکان کار و خیابان) از فضاهای شهری و زمان‏های شهری است؛ این درک می‏تواند از احساس آنها نسبت به این فضاها (تنفر و ترس و ... ) و  تصوّری که از خودشان در تفسیر و تغییر فضاها و زمان‏ها دارند، می‏پردازد. فضاها و زمان‏های شهری دو مفهومی هستند که ارتباط و هویت اصلی این کودکان را شکل می‏دهد امّا میزان تاثیر گذاری هریک از این دو بر یکدیگر –یعنی کودکان بر فضا، و فضا و زمان بر کودکان- قابل بحث و سوال است.برخورد و مواجهه مردم و عابران با این‏ها نیز برخوردی است که در طیفی از ترحم و تحقیر قرار می‏گیرد. نهادهای انتظامی نیز عمدتاً با این افراد به چشمِ متّهم یا کسی که به احتمال زیاد متهم و مجرم است، برخورد می‏کنند. یعنی علاوه بر اینکه اینان از محیط‏های حاشیه‏ شهری وارد مراکز اصلی و پر رفت و آمد شهر می‏شوند تا کار کنند و سکونت در فضای حاشیه‏ای تحقیر و حواشی مختص به خود را دارد با وردو به مراکز شهر، در خودِ فضای مرکزی هم با برخوردی از جنس انسانِ درجه‏ی دوم روبرو می‏شوند. بنابراین این کودکان در نهایت و تحت تاثیر برآیند نیروهای فوق الذکر شخصیت و رشد خود را ‏می سازند.‏