فایل ورد قابل ویرایش

نظريه چيست؟

-  نظريه، مجموعه‌ای به هم ‌پيوسته ازسازه‌ها، مفاهيم، تعاريف و قضاياست که به منظور تبيين و پيش‌بينی پديده‌ها، از طريق تشخيص روابط بين متغيرها، يک نظر نظامدار درباره اين پديده‌ها ارائه می‌دهد.

-  نظريه بيان‌کننده مجموعه‌ای از مفاهيم يا فرضهايی است که به صورت سيستماتيک ارتباط متقابل با يکديگر دارند و می‌توان بر اساس آن پديده‌ای را پيش‌بينی و توجيه کرد.

ويژگيهای نظريه

نظريه وقتی از نظر عملی مورد قبول قرار خواهد گرفت که دارای ويژگيهای زير باشد:

1.    بايد توانايی تبيين حقايق و مشاهدات مربوط به يک مساله را به ساده‌ترين صورت ممکن داشته باشد، نظريه‌ای که دارای مفروضات اندک و ساده‌تری باشد قابل قبول‌تر از نظريه‌ای است که مشکل و پيچيده است.

2.    نظريه بايد با واقعيتهای مشاهده شده در طبيعت و دانش پيشين سازگار باشد.

3.                       نظريه بايد ابزار لازم را برای آزمون خود فراهم سازد.

4.    نظريه بايد انگيزه پژوهشی در جامعه به وجود آورد و زمينه را برای پژوهشهای جديد فراهم سازد.

انواع نظريه

الف) نظريه صوری(Syllogistic) : در اين نوع نظريه کوشش می‌شود که پديده مورد نظر تبيين گردد اما در اين تبيين، پديده به عواملی نسبت داده می‌شود که خود آنها پيچيده و مبهم هستند.

ب) نظريه قياسی(Deductive) : در اين نوع نظريه برای تبيين، از يک پديده مشخص به عنوان مدل استفاده می‌شود.

ج) نظريه تقليلی (Reductionistic): اين نظريه مشاهدات را بر اساس ماهيت فرايندهايی که آسانتر از مشاهده حادثه هستند تبيين می‌کند.

د) نظريه تجريدی(Abstractive) : نظريه‌هايی هستند که مفاهيم در آنها مبتنی بر تجربه واقعيت نيستند و با استفاده از اصول رياضی امکانات مناسبی برای تبيين پديده‌های علمی فراهم می‌آورد.

معيارهای ارزيابی نظريه‌ها

سه معيار کلی برای ارزيابی يک نظريه می‌توان برشمرد:

1.    تطابق آن با مشاهدات: انطباق و عدم ناسازگاری با تجربه يکی از مهمترين خاصه‌های يک نظريه بايد باشد.

2.    روابط درونی ميان مفاهيم آن: اين معيار با روابط ميان چند مفهوم نظری مانند سازواری(Consistency) به معنی فقدان تناقضهای منطقی بين مفاهيم، انسجام(Coherence) به معنی وجود پيوندهای چندگانه بين مفاهيم موجود در ساخت نظريه و همچنين بين آن نظريه و ساير نظريه‌های معتبر و سادگی(Simplicity) به معنی هرچه کمتر بودن مفروضات مستقل سروکار دارد.

3.    جامعيت آن: جامعيت دربر دارنده کليت يا شمول اوليه است، يعنی قدرت ارائه وحدت در پديده‌های ظاهرا مختلف.

نقش نظريه در تحقيق

برای نظريه نقشهای متفاوت و متعددی مطرح شده است ، اين تفاوتها بيشتر مربوط به اين موضوع هستند که آيا بايد نظريه را ساخت و سپس به پژوهش پرداخت يا برعکس آن عمل کرد و يا ترکيبی از اين دو روش را به کار بست. روش "ابتدا پژوهش، بعد نظريه" اين عيب را دارد که در اجرای آن برای جمع‌آوری اطلاعاتی کوشش می‌شود که هدف مفيدی برای آنها در نظر گرفته نشده است، اما اطلاعاتی که به اين شيوه گردآوری می‌شوند، ممکن است به کشف نظريه‌های مفيدی منجر گردند. روش "ابتدا نظريه، بعد پژوهش" اين عيب را دارد که پژوهشگر ممکن است فاقد اطلاعات مقدماتی لازم برای ساخت نظريه باشد. ترکيب اين دو روش ممکن است روشهای کلی‌تر، دقيق‌تر و همچنين نمايش منظم‌تری از فرايندهايی را که واقعا اتفاق افتاده‌اند مهيا سازد.

فرايندهای نظريه‌پردازی و نظريه‌آزمايی

ارائه تبيين مناسب از مشاهدات نيازمند فرايند مرتبط نظريه‌پردازی(Theory Construction) و نظريه‌آزمايی(Theory Testing) است. نظريه‌پردازی فرايندی است که با يک رشته مشاهدات آغاز شده و به ساختن نظريه‌هايی درباره اين مشاهدات منتهی می‌شود. در فرايند نظريه‌آزمايی از آن نظريه سود می‌جوييم تا مشاهداتمان را هدايت کند، در اينجا از عام به خاص حرکت می‌کنيم.

تحقيق چيست؟

تحقيق عبارت است از مجموعه فعاليتهايی منطقی، منظم، منسجم و هدفمند که در پی دستيابی به يکی يا ترکيبی از خواسته‌های زير به صورت فردی يا گروهی صورت می‌گيرد:

1.                       ارضای يک حس کنجکاوی معرفتی(تحقيق بنيادی)

2.    توصيف شرايط يا نگرش عده‌ای از افراد(تحقيق پيمايشی، همبستگی...)

3.    جستجوی پاسخ و راه‌حل برای يک مساله و مشکل واقعی(تحقيق کاربردی...)

 فایل ورد قابل ویرایش