زمانسنجی عبارت است از کاربرد تکنیکهای مختلف بمنظور تعیین زمان لازم برای یک اپراتور واجد شرایط که کار مشخصی را در سطح کارائی معینی انجام می دهد.

مسئولیتهای فرد زمانسنج

1.    بررسی کامل روش فعلی جهت حصول اطمینان از صحیح بودن آن.

2.    بررسی کامل ماشین آلات و توانایی اپراتور قبل از ارزیابی عملیات.

3.    همکاری کامل با اپراتور و مسئولین مافوق او (به منظور گرفتن کمک از آنان).

4.    تست دقیق زمانهای عناصر کار.

5.    ارزیابی کارایی اپراتور به طریق عادلانه.

6.    در طول جریان زمانسنجی باید به طریقی رفتار نماید که اعتماد کامل اپراتور را بخود جلب کند. صبر و قضاوت صحیح ، دو امر مهم در این زمینه هستند.

7.    قابلیت و توانایی ذهنی خوب جهت تصمیم گیریهای مناسب و سریع.

8.    نحوه صحیح استفاده از ماشین آلات، ابزار دستی، جیگها، و فیکسچرها و آلات اندازه گیری را بداند و از طرف دیگر باید اطلاعات کافی در مورد نحوه برشها، سرعتها، عمق برشها، کیفیت محصول و عمر نهایی ابزار باشد.

اهداف زمانسنجی

بطور کلی میتوان اهداف زیر را برای زمانسنجی در نظر گرفت:

1.    تعیین هزینه نیروی انسانی درگیر در ساخت محصول .

2.         تعیین تعداد کارگران تولیدی و غیر تولیدی مورد نیاز.

3.         تعیین تعداد ماشینهای تولیدی مورد نیاز.

4.         تعیین حجم و مقدار تحویلی مواد به ایستگاههای کاری .

5.         تعیین و برنامه ریزی زمانی کل تولیدات کارخانه.

6.         بررسی امکان ساخت یک محصول با توجه به امکانات موجود.

7.         تعیین اهداف تولیدی.

8.         تجزیه و تحلیل نتایج بدست آمده.

9.         بررسی کارایی بخشها و یا نیروی انسانی کارخانه.

10.    دانستن هزینه واقعی تولید.

11.    پرداختهای مالی و حقوقی به افراد و تعیین سیستمهای تشویقی و پرداخت حقوق بر اساس بهره وری.

12.    مقایسه آلترناتیوهای مختلف انجام کار از نظر زمانی و انتخاب بهترین آنها.

13.    بالانس کردن خطوط مونتاژ، ساخت و فعالیتهای اعضای یک گروه.

14.    استفاده از زمان در نمودارهای آنالیز روشها، روابط انسان و ماشین و سایر نمودارهای مهندسی.

15.    طراحی خط تولید و ایستگاههای کاری قبل از نصب فیزیکی آنها.

16.    طراحی ابزار و وسایل و تجهیزات .

17.    استفاده از کارشناسان در برنامه ریزی تعمیرات و نگهداری، کنترل پروژه، برنامه ریزی و مدیریت ظرفیت و دیگر سیستم های مهندسی صنایع.

18.    کاربرد در بسیاری از فعالیتهای اداری پروژه های عمرانی و خدماتی، بیمارستانها و غیره.

مراحل اساسی فرایند زمانسنجی

1.    انتخاب کار مورد علاقه.

2.    ثبت کلیه اطلاعات مربوط به شرایطی که در آن شرایط، کار انجام می پذیرد.

3.    بررسی روش ثبت شده جهت حصول اطمینان از آنکه از کاراترین روشها و حرکات استفاده شده و کلیه عناصر خارجی وغیر مفید از عناصر مفید تفکیک شده اند.

4.    اندازه گیری زمانی کار موجود در هر یک از عناصر، با استفاده از مناسب ترین روش اندازه گیری کار.

5.    تعیین زمان استاندارد برای عناصر کاری که شامل زمان الونس نیز می باشد.

6.    ثبت روش عمل و کلیه فعالیتهایی که زمانسنجی برای آنها صورت پذیرفته است و زمان استاندارد مربوط به هر یک.

Stop Watch  (بکار گیری ساعتهای زمانسنجی در تعیین زمان استاندارد فعالیتها)

این روش، یکی از عمده ترین سیستمهای زمانسنجی است که در طی آن و در حین انجام کار- با توجه به مشاهده مستقیمی که از سیکل کاری صورت می پذیرد- زمانسنجی انجام می گردد. از این روش فقط برای فعالیتهایی که بصورت تکراری انجام می پذیرد باید استفاده نمود. خصوصیات مهم این سیستم زمانسنجی آن است که، هر چه تعداد مشاهده سیکل کاری افزایش یابد دقت نتایج بدست آمده بهبود می یابد. چهار اصل مهم زیر در این سیستم زمانسنجی برقرار است:

1.    نقطه شروع و ختم دقیق کار و روش انجام کار شامل کلیه جزئیات آن مانند: مواد، ماشین آلات، شرایط کاری و سایر موارد دیگر باید دقیقاً مشخص شود.

2.    یک سیستم ثبت زمان مشاهده شده برای کار مورد مطالعه تعیین شود.

3.    مفهوم واضحی از ضریب عملکرد تعیین شود.

4.    روشی برای تخصیص الونس به عناصر کاری تعیین شود.

قبل از بیان هر گونه توضیح بیشتر، به بررسی وسایل لازم جهت انجام این روش زمانسنجی می پردازیم:

وسایلی که باید همراه فرد زمانسنج باشد:

1.    ساعت زمانسنجی

2.    تخته زمانسنجی

3.    مداد و سایر وسایل ثبت

4.    فرمهای زمانسنجی

فرمهایی که در زمانسنجی بکار می روند به دو نوع تقسیم می گردند:

الف- فرمهایی که هنگام مشاهده و زمانسنجی عملیات بکار می روند.

ب- فرمهایی که پس از زمانسنجی در بخش اداری مورد استفاده قرار می گیرند.

فرمهای نوع (الف) به دسته ههای ذیل تقسیم می شوند:

1.    فرم عناصر

2.    فرم نحوه استقرار ایستگاه کاری

3.    فرم اصلی زمانسنجی (فرم ثبت زمان) که تمام اطلاعات اصلی در روی آن ثبت می گردد.

4.    فرم محاسبه زمان نرمال

5.    فرم خلاصه زمانسنجی

6.    فرم آنالیز ورقه زمانسنجی

7.    فرم تعیین الونس

8.    فرم محاسبه زمان استاندارد

کارگر واجد شرایط

کارگر واجد شرایط کارگری است که دارای مشخصات فیزیکی لازم (از لحاظ استعداد، تحصیلات، مهارت و دانایی) جهت انجام کار به نحو رضایت بخش با رعایت اصول ایمنی و کیفی و کمی باشد.

مراحل زمانسنجی به روش Stop Watch

1.    مطالعه روشها و تعیین مناسب ترین روش(تا حد امکان)

2.    نگهداری و ثبت کلیه اطلاعات موجود به سیکل کاری

3.    تقسیم عملیات به عناصر موجود در آن و تعیین نوع عنصر

4.    مشاهده و ثبت زمان مشاهده شده

5.    تعیین تعداد سیکلهای مورد مشاهده

6.    تعیین ضریب عملکرد اپراتور

7.    تعیین الونس

8.    تعیین زمان استاندارد عملیات

9.    ثبت کامل روش و استانداردهای زمانی