چکیده :

پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر خودکارآمدی مدیران مدارس ابتدایی ،راهنمایی و متوسطه آموزش و پرورش  شهرستان کرج انجام پذیرفت که روش تحقیق آن توصیفی و از نوع همبستگی است.جامعه آماری، شامل مدیران دوره‌‌های مختلف تحصیلی که در نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شهرستان کرج در سال تحصیلی 90-89 مشغول به کار بودند.حجم این جامعه 727نفر از مدیران زن و مرد بوده که نمونه آماری با استفاده از فرمول آماری و با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به تعداد 296 نفر از 4 ناحیه آموزش و پرورش شهرستان کرج انتخاب شد. جمع آوری داده‌‌ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته و بر اساس 4 عامل از نظریه روانشناختی بندورا تنظیم شد.و اعتباریابی آن  از طریق آلفای کرونباخ (86/0= p)به دست آمد. با استفاده از آمار توصیفی شامل: فراوانی ،درصد،میانگین،انحراف استاندارد و واریانس، و آمار استنباطی، از آزمون t مستقل، محاسبه ضریب همبستگی پیرسون و تحليل واريانس يکراهه (ANOVA) که با بکارگیری از نرم افزارspss محاسبه شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌‌ها نشان داد که بین1- حالات عاطفی و فیزیکی 2-ترغیبات کلامی یا اجتماعی  3- تجربه جانشین 4- تجربه موفق با خودکارآمدی مدیران رابطه معنادار و مثبت پیدا کردند. اما متغیرهایی همچون :جنسیت،سنوات خدمت مدیران با خودکارآمدی ایشان رابطه معناداری ندارند و میزان05/0P>  بدست آمد و در نتیجه H₀ تایید شدو دوره تحصیلی که مدیران در آن مشغول به کاربودند، با خودکارآمدی مدیران رابطه معنادار و مثبت پیدا کرد.

واژگان کلیدی: خودکارآمدی، مدیران آموزشی، حالات عاطفی، ترغیبات کلامی، تجربه جانشین، تجربه های موفق

مقدمه :

بشر از بدو خلقت تا به امروز همواره تلاش نموده تا خود را بشناسد و به توانایی ها و استعدادهای خود پی ببرد و به واسطه ی آن محیط پیرامون خود را تغییر دهد.در این میان توجه به خودشناسی بیشتر مورد توجه قرار گرفت. آموزش خودشناسی نه تنها به افراد کمک می کند تا درک خود را تقویت نمایند و خودشان را بهتر اداره کنند، بلکه آنان از این طریق توانایی لازم برای درک تفاوتهای فردی را کسب می کنند.اگر فردي باور داشته باشد که نمي تواند نتايج مورد انتظار را به‌دست آورد، و يا به اين باور برسد که نمي تواند مانع رفتارهاي غيرقابل قبول شود، انگيزه او براي انجام کار کم خواهد شد. اگرچه عوامل ديگري وجود دارند که به عنوان برانگيزنده هاي رفتار انسان عمل مي کنند، اما همه آنها تابع باور فرد هستند.بر اساس نظریه یادگیری اجتماعی بندورا ،باور به کارایی شخصی بر انتخاب های افراد تاثیر می گذارد. افراد گرایش به کارهایی دارند که در آنها احساس قابلیت و اطمینان می کنند و از کارهایی که توانایی انجام آن را ندارند ،دوری می نمایند . باورهای خودکارآمدی تعیین می کند که افراد تا چه اندازه انرژی، صرف فعالیتهای خود می کنند و تا چه اندازه در برابر موانع مقاومت می کنند(پاجارس، شانک ،2001 به نقل از نظری 1384).رویارویی با پیچیدگی ذهنی را می بایست از طریق بسياري از رفتارهاي انسان با سازوکارهاي نفوذ بر خــــــود، برانگيخته و کنترل نمود. در ميان مکانيسم هاي نفوذ برخود، هيچ کدام مهمتر و فراگيرتر از باور به خودکارآمدي شخصي نيست(بندورا،1997). افراد به تدریج رشد می یابند به پختگی و بلوغ رسیده و درباره ویژگی های خود و این که چگونه فردی شده اند ، آگاهی بیشتری پیدا می کنند . می توانیم بگوییم افراد از خودشان بیشتر آگاه می شوند . این فرایند به عنوان رشد تصویر خود نام گرفته است و به تدریج که فرد در طول زندگی تجربیات بیشتری کسب می کند رخ می دهد.یادگیری درباره خود یکی از چالش های زندگی به شمار می رود و در نتیجه کشف برخی از ویژگی هایی که فرد وجود آن را در خود می پسندد و یا نمی پسندد تشکیل می شود.(لارنس،ترجمه مولانا،1382)خودکارآمدی شالوده ی پرورش سایر مهارتهای مدیریتی است. در حقیقت یک تناقض جالب در رفتار انسان وجود دارد و آن این که با شناخت خویش می توانیم دیگران را بشناسیم و با شناخت دیگران می توانیم خود را بشناسیم.موفقیت انسان در دستیابی به زندگی بهتر فردی و اجتماعی و عملکرد مطلوب سازمانی ،به شناخت و برداشت او از چگونگی نقاط ضعف و قوت توانایی ها و قابلیت های مدیریتی او بستگی دارد.(الوانی،1371)