فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

دانلود مقاله خودکارآمدی، منافع و موانع درک شده نسبت به رفتارهای پیشگیری کننده از ایدز

چکيده

مقدمه

ویروس HIV از مهلک‌ترین ویروس‌های شناخته‌شده عصر جدید می‌باشد که به‌لحاظ میزان کشندگی زیاد و هزینه مراقبتی فراوان، تهدیدکننده جدی سلامت و اقتصاد جوامع است (1 و 2) و در سومین دهه حضور خود، تبدیل به بیماری همه‌گیری شده است که جامعه جهانی را تهدید می‌کند (3). معتادین به مواد مخدر از گروه‌های در معرض‌خطر ابتلا به HIV هستند و در بعضی از کشورهای اروپای شرقی و آسیا تقریباً همه موارد گزارش‌شده HIV، مربوط به معتادین می‌باشد. مطالعات و آمارها نشان می‌دهد که در این کشورها سن شروع مصرف مواد، کاهش یافته و مصرف مواد به‌سرعت در حال گسترش است (4 و 5). همچنین بیشتر معتادین از وضعیت آلودگی خود به HIV بی‌اطلاع هستند (6).طبق برآوردها 4/3 درصد جمعیت جهان و یا 7/4 درصد جمعیت بالای 15 سال جهان، دچار سوء مصرف مواد هستند. در ایران نیز بین 8/2-7/1 درصد جمعیت بالای 15 سال و 8-5/7 درصد جمعیت بالغ کشور، سوء مصرف‌کننده مواد افیونی هستند (7). بیشترین موارد ایدز در ایران از راه تزریق مواد مخدر انتقال می‌یابد، میزان انتقال HIV از طریق تزریق مواد مخدر در جهان 10-5 درصد، در ایالات متحده 36 درصد و در ایران بیش از 60 درصد از موارد ابتلاست (7 و 8). مطالعات نشان داده‌اند که معتادان تزریقی قادرند برای کاهش خطر عفونت HIV در خود و دیگران، رفتارهای خود را تغییر دهند و این نکته برای محققینی که در این زمینه مطالعه می‌کنند حایز اهمیت است (3). طراحی و به‌کارگیری یک برنامه مؤثر برای پیشگیری و کنترل ایدز بر اساس کاهش رفتارهای پرخطر، به یک چالش اساسی برای کارکنان بهداشتی و محققین در سراسر دنیا تبدیل شده است (9).کارآیی مدل اعتقاد بهداشتي که به‌عنوان چارچوب نظری در این مطالعه استفاده شده، در پیشگویی رفتارهای پیشگیری‌کننده از ایدز توسط محققین مختلف، ثابت شده و سازه‌های این الگو در برنامه‌های آموزشی ایدز کاربرد داشته و به فهم بیشتر رفتارهای پیشگیری از ایدز و مصرف مواد کمک می‌کند (10 و 11). در مطالعه‌ای که توسط موتینتا و همکاران انجام شد پیشگویی‌کنندگی سازه‌های مدل برای استفاده از کاندوم و رفتارهای جنسی ایمن در نوجوانان، 33 درصد گزارش گردید (12). در مطالعه لالیس و همکاران، 22 درصد پراکندگی رفتار جنسی ایمن توسط مدل پیشگویی شد (13). سانگ لانگ تریو نیز قدرت پیشگویی‌کنندگی سازه‌های مدل را در رابطه با رفتارهای پیشگیری‌کننده از ایدز، 34 درصد گزارش کرد (14). غفاری و همکاران نیز قدرت مدل را در پیشگویی رفتارهای پیشگیری‌کننده از ایدز در دانش‌آموزان، 49 درصد گزارش کردند (13).سازه‌های منافع و موانع درک‌شده برای بیشتر تئوری‌های رفتار بهداشتی معمول و عناصر مرکزی در الگوی اعتقاد بهداشتی هستند (15). تجزیه و تحلیل ناآگاهانه منافع منهای موانع ممکن است در جایی اتفاق بیفتد که افراد، تأثیر عمل در برابر موانع آن را پرهزینه، خطرناک، نامطبوع، ناراحت‌کننده و وقت‌گیر ارزیابی نمایند (3). فرد براساس بررسی و تجزیه و تحلیل منافع منهای موانع عمل، رفتار را انجام می‌دهد یا از انجام آن خودداری می‌نماید (3). خودکارآمدی به عمق اطمینان فرد راجع به کارآیی شخصی‌اش اشاره دارد (16). رابطه بین خودکارآمدی و رفتارهای پیشگیری‌کننده از ایدز در تحقیقات محققین ثابت شده و این سازه در کاهش رفتارهای پرخطر که می‌تواند منجر به HIV شود نقش مؤثری دارد (17).سازه‌های منافع، موانع و خودکارآمدی درک‌شده می‌تواند به‌عنوان پایه نظری در بسیاری از برنامه‌های آموزش بهداشت توسط کارکنان حرفه‌ای بهداشتی به‌منظور ایجاد تغییر و ارتقاء رفتارهای بهداشتی به‌کار گرفته شود. در واقع اگر نسبت به عوامل مؤثر بر رفتارهای بهداشتی انسان، شناخت وجود داشته باشد، در ایجاد استراتژی‌ها و روش‌هایی که اهداف آموزش بهداشت را عملی می‌سازند، موقعیت بهتری ایجادمی‌شود و شاخص‌های موفقیت به‌روش منطقی‌تری انتخاب می‌گردند. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین منافع، موانع و خودکارآمدی درک‌شده بارفتارهای پیشگیری‌کننده از ایدز در معتادین زرندیه انجام ‌شده ‌است.