فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

مولوي

در اين تحقيق سعي بر آنست كه افكار عقايد و شخصيت مولانا مورد بررسي قرار گيرد به همين خاطر به شرح كوتاهي از سرگذشت مولانا از آغاز عمو تا انجام مي پردازيم و كوشش خود را در بررسي موارد ذكر شده مي گذاريم.

مولوي حدود 68 سال عمر كرد ولادتش در بلخ روز ششم ربيع الاول از سال 604 و وفاتش در قوينه از بلادروم پنجم ماه جمادي الآخر سنه 672 هجري قمري واقع شد همان سال كه نابغه فلسفه و رياضي خواجه نصيرالدين طوسي وفات يافت پدر مولوي سلطان الطماء شيخ بهاء الدين محمد ولد فرزند حسين بلخي از بزرگان علما و عرفاي ممتاز عصر خود كه ظاهراً نسبت خرقه تصوف به شيخ نجم الدين كبري متوفي 618 هـ . ق مي رسانيد.

آباء اجراء مولوي همه از مردم بلخ بودند كه در آن روزگار يكي از كريسهاي ايالت پهناور خراسان شمرده مي شد. بهاءالدين ولد در حدود 616 هـ . ق كه تازه آوازه هجوم مغولان ببلاد خوارزم بگوش مي رسيد با فرزندش مولوي كه در آن تاريخ تقريباً 13 ساله بود و ديگر اعضاي خانواده و جمعي از ندم و حشم بقصد زيارت بيت الله از بلخ سفر كرد.

معروف است كه چون در اثناي آن سفر به نيشابور رسيد بزيارت شيخ عطار رفت و شيخ عطار نسخه يي از مثنوي « اسرارنامه » خود را كه منظومه عرفاني اخلاقي در بحر فرج مسدس محذوف مقصور1 حدود سه هزار سيصد بيت است و با اين بيت آغاز ميشود.

بنام آنكه جان را نوردين داد               خرد را در فراواني يقين داد

هديه كرد و به بهاء الدين ولد گفت « زود باشد كه اين پسر تو آتش در سوختگان عالم زند ». باري بهاءالدين ولد بعد از سفر مكه در توالي سال 617 هـ . ق گزارش به آسياي صغير و كشور روم افتاد در آن تاريخ كه سلطان علاء الدين --- سلجوقي آنجا سلطنت مي كردو وزيري بلك فطرت و عارف مسلك و دانش دوست بنام معين الدين پروانه داشت كه هم سلطان و هم وزير دانشمندش هر دو گوهرشناس بودند و قدر آن مهمانان عزيز را بنكو مي دانستند و بدين سبب در تنظيم و تكريم و تهيه وسايل آسودگي و رفاه حال ايشان دقيقه كوتاهي و اهمال ننمودند و  بهيمن خلق و صفا و خلوصم ضمير ، ----- بلند پرواز را صبر كردند كه با پروبال همت در فضايي وسيع تر و برتر از آسمانها بال گشاد وقاف تا قاف جان علم و معرفت را زير پر گرفت و نردبان پايه مدارج كمال بشري را تا عنان آسمان و اوج عرش عليين پيمود.

اتفاقاً در آن تاريخ اوضاع ايران و بخصوص نواحي بلخ و بخارا و خوارزم و ديگر بلاد ماوراء نهر و خراسان در اثر هجوم شوم مغولان خراب و آشفته و در هم شده و مخصوصاً شهر بلخ در همان سال 617 بسبب قتل عام و غارت آن طايفه وحشي خونخوار خالي از سكنه افتاده بود.

باري سن استقبال و پذيرايي گرم سلطان علاءالدين و وزير دانشمندش كه بعداً از ارادتمندان خاص مولانا شده است و خرابي اوضاع بلخ كه وطن آبا و اجدادي بهاءالدين ولد و مولوي بود دست بهم داد و مجموع اين احوال موجب اقامت بهاءالدين وخانواده او در حوالي قونيه گرديد ،‌ در ابتدا مدتي در شهر لارنده كه در حدود ده فرسنگي جنوب شرقي قونيه بوده است بودند آنگاه به عاصمه قونيه كه در حدود 450 كيلومتري جنوب شرقي استانبول است و در آن تاريخ پايتخت سلاجقه روم بوده است منتقل گرديدند و بهاءالدين در سال 628 هـ . ق فوت كرد و در همان شهر به خاك سپرده شد.

سه شخصيت ممتاز مولوي

مولوي سه شخصيت ممتاز بود ،‌ مقصود سه شخصيت طولي است نه عرضي يعني سه مرحله بزرگ علمي و عرفاني را كه خود او از آنها به خامي و پختگي و سوختگي عبارت كرده است طي كرد تا با مدارج ممكن كمال بشري كه  اولياي خاص خواست واصل گرديد.

شخصيت اول با نخستين مرحله از مراحل علمي و عرفاني مولوي: خاندان مولوي و مهد تربيت و نشو و نماي او خاندان علمي و عرفاني بود مولوي از آغاز كودكي در خدمت پدر و بعد از آن در محضر مشايخ و استادان ديگر و مدتي نيز در دمشق كه در آن روزگار مجمع اكابر علما و عرفا و زهاد و عباد بوده است بتحصيل علوم و معارف معمول زمان خود اشتغال داشت چندان كه در موقع وفات پدرش كه حدود بيست و پنج سال از عمر او مي گذشت از علوم متداول زمان خود شامل ادبيات وقفه و اصول فقه و  تفسير قرآن و قصص و تواريخ اسلامي و اصول عقايد و كلام و فلسفه و بالجمله در اكثر فنون عقلي و نقلي سرمايه كافي اندوخته و مخصوصاً در فقاهت بمرتبه اجتهاد و اهليت فتوي رسيده بود اين مرحله از عمر از كودكي تا بيست و پنج سالگي است شخصيت اول مولوي بود كه در آن شخصيت فقيهي متشرع و حكيمي دانشمند و مستلزم بامور شرعي شمرده مي شد و بقول خودش « سجاده نشين با وقاري بود » شخصيت دوم يا دومين مرحله از مراحل علمي و عرفاني مولوي: شخصيت دوم مولانا از بيست پنج سالگي است تا سي و نه سالگي مقارن سال 642 هـ . ق كه ملاقات او با شمس الدين تبريزي اتفاق افتاده در آن مدت كه حدود 14 سال مي شد مولوي بتوسط سيد برهان الدين ترمدي كه از مديران و اصحاب برگزيده پدرش سلطان العلماء بهاء الدين ولد بوده است داخل رشته تصرف و وادي سير و سلوك گرديد مدت نه سال در تحت تعليم و تربيت مستقيم سيد برهان الدين و بعد از وفات وي هم مدت پنج سال به تنهايي با نهايت شوق و علاقه مندي سرگرم رياست و طي كردن مراحل سيروسلوك بود.

مولوي در همان احوال كه  يافت و عبادت و پيمودن مراحل طريقت اشتغال داشت باز از تتبع و مطالعه كتب و تكميل معلومات عقلي و نقلي غافل نمي نشست و بالجمله پندان در علم و عرفان پيش رفت كه به مقام پيشوايي و رهبري سالكان و ارباب طريقت نيز رسيد و روي هم رفته جامع علوم و معارف ظاهر و باطن گريد بطوري كه هم فقها و هم علماي ظاهر از حوزه درس و مواعظ گرم و گيراي منبري او فيض مي بردند و هم  طريقت و مستعدان معارف رواني باطني از بركت دستگيري و ارشاد و تربيت هاي قولي و عملي او بهره مند مي شدند ، شخصيت سوم يا سومين مرحله از مراحل علمي و عرفاني مولوي: شخصيت سوم مولانا از حدود 642 شروع مي شود كه به شمس الدين محمد تبريزي برخورد واثرصحبت وجذبه روحاني وي بلكي احوال وعقايد وي دگرگون شد